Pensioenkeuze is geen gok: goed onderzoek helpt deelnemers écht kiezen

Tijdens de Week van het Geld staat financiële bewustwording centraal. Pensioen zou daarin een rol moeten spelen, want hoe goed begrijpen Nederlanders hun eigen pensioen nou echt? Met de invoering van de Wet toekomst pensioenen (Wtp) krijgen deelnemers meer keuzevrijheid, en dat vraagt ook om betere informatie en keuzebegeleiding. Onderzoek laat zien dat er grote verschillen zijn in individuele risicobereidheid, wat zou pleiten voor meer keuzevrijheid voor deelnemers. Pensioenfondsen moeten daarom inzicht hebben in de voorkeuren van hun deelnemers om hen goed te ondersteunen bij hun pensioenkeuzes. Het gaat om onderzoek naar hun (informatie)behoeften, kenmerken en vaardigheden, maar ook om risicopreferentieonderzoeken.

Uit onderzoek van consulting- en technologiebedrijf IG&H blijkt bijvoorbeeld dat veel deelnemers, ondanks een grotere risicobereidheid, nog steeds kiezen voor een vast pensioen. Zelfs als een variabel pensioen aantrekkelijker kan zijn. Dit onderstreept het belang van duidelijke communicatie en begeleiding bij pensioenkeuzes.

De inzichten van IG&H zijn gebaseerd op 60 deelnemersonderzoeken naar onder meer risicopreferentie en informatiebehoeften met antwoorden en data van ruim 300.000 deelnemers, die samen meer dan 10 miljoen Nederlandse pensioendeelnemers vertegenwoordigen. Deze inzichten helpen zowel pensioenuitvoerders als deelnemers bij het maken van passende keuzes voor hun financiële toekomst.

Keuzevrijheid zonder kennis is een risico
De Wtp verplicht pensioenfondsen om iedere vijf jaar de risicopreferentie van deelnemers te toetsen. Dit helpt om een passend beleggingsbeleid vast te stellen dat past bij de verschillende deelnemersgroepen. De onderzoeken van IG&H geven verschillende interessante inzichten over de voorkeuren van deelnemers.

• Veel deelnemers kiezen voor een vast pensioen, terwijl ze aangeven meer risico te willen nemen. En 90% accepteert risico’s in de uitkeringsfase als je ze de financiële voor- en nadelen kwantitatief voorlegt. Dit benadrukt het belang van goede keuzebegeleiding, zodat deelnemers beter kunnen selecteren wat echt aansluit bij hun voorkeuren.
• Er zijn grote verschillen in individuele risicobereidheid. Zo wordt slechts 15% van de risicovoorkeur verklaard door persoonlijke kenmerken als leeftijd, inkomen en opleidingsniveau, en 85% wordt verklaard door andere factoren, zoals persoonlijke drijfveren en ervaringen. Dit betekent dat een leeftijdsafhankelijk beleggingsbeleid wel toegevoegde waarde heeft, maar dat binnen elk leeftijdscohort nog steeds veel variatie is in risicobereidheid. Dit zou dus pleiten voor meer individuele keuzevrijheid voor deelnemers.
• 46% van de deelnemers wil het beleggingsrisico zelf bepalen, terwijl 37% wil dat de pensioenuitvoerder dit voor hen bepaalt. Des te opvallender is het dat een overgrote meerderheid van circa 90% van alle deelnemers in bedrijfstakpensioenfondsen straks in een solidaire premieregeling terechtkomt, en deze keuze niet heeft.
• 40% van de deelnemers heeft nog geen idee wat de Wtp voor hun situatie betekent. Dit laat zien dat er noodzaak is voor duidelijke, persoonlijke communicatie en begeleiding.

“2,5 keer zoveel mensen verwacht dat de pensioenhervorming hun pensioen eerder negatief dan positief raakt. Dit suggereert dat de boodschap van de sector niet aanslaat of simpelweg niet wordt vertrouwd. En dit is precies de uitdaging waar we als sector voor staan,” zegt Paul Geurtsen, Senior Manager Pensioenen bij IG&H.

Deelnemers écht horen en helpen
Als Nederland inzet op financieel bewustzijn, mag pensioen daarin niet ontbreken. Als de deelnemer echt centraal staat in het nieuwe pensioenstelsel, dan moet die deelnemer ook adequaat ondersteund worden met begeleiding en heldere informatie over de keuzes die hij krijgt. Dit vraagt niet alleen om meer financiële educatie, maar ook om een grotere verantwoordelijkheid van pensioenfondsen. Zij moeten deelnemers actief ondersteunen bij het maken van weloverwogen keuzes en transparant zijn over de gevolgen van de nieuwe regels. Alleen met een goed beeld van deelnemersvoorkeuren, duidelijke communicatie en passende begeleiding werkt de Wtp écht voor de deelnemers.